Afschaffing Vlaamse woonbonus per 1 januari 2020

Auteurs: Sofie Van der Straeten en Yves Cuypers, respectievelijk Senior Tax Consultant EY (Sofie.Van.Der.Straeten@be.ey.com) en Senior Manager EY (yves.cuypers@be.ey.com) Ongetwijfeld vernam u reeds dat de woonbonus in Vlaanderen afgeschaft wordt vanaf 1 januari 2020. Daartegenover staat echter een daling van de registratierechten, belasting op de koopsom, op moment van de aankoop van de woning. De Vlaamse overheid verplaatst met deze maatregel met andere woorden het voordeel voor het bezitten van een woning van &lsquo;gespreid over de tijd&rsquo; naar &lsquo;op moment van aankoop&rsquo;. Deze aanpassing wordt in dit het artikel uitgediept. &lsquo;Enige&rsquo; en &lsquo;eigen&rsquo; woning Een eerste belangrijke opmerking is dat de bedoelde afschaffing enkel geldt voor de aankoop van een eigen woning gelegen in het Vlaamse gewest waarvoor de notari&euml;le akte na 1 januari 2020 werd getekend. Voor eigen en/of enige woningen aangekocht voor 1 januari 2020 blijft de woonbonus of de ge&iuml;ntegreerde woonbonus van toepassing. Ter begrip van het onderstaande lichten wij vooraf graag de begrippen &lsquo;enige&rsquo; en &lsquo;eigen&rsquo; woning toe. Het begrip enige woning betekent concreet dat de belastingplichtige wereldwijd geen andere woningen in volle eigendom bezit. Het begrip eigen woning omvat daarentegen de woning die de belastingplichtige op het ogenblik van de betaling van kapitaalaflossingen en/of interesten betrekt, ofwel niet betrekt omwille van een van de volgende redenen: Beroepsredenen, i.e. de afstand tussen woning en werkplaats is te groot; Redenen van sociale aard, i.e. de afstand tussen woning en plaats waar partner verblijft/waar kinderen studeren/waar zieke ouders verblijven, is te groot; Wettelijke belemmeringen om de woning te betrekken, i.e. bijvoorbeeld als de woning nog betrokken wordt door een huurder; De aard van de werken staat het individu niet toe de woning te betrekken. Daarenboven verdient ook de complexe Belgische structuur in deze een woordje uitleg. De woonbonus die recent afgeschaft werd, is enkel van toepassing in het Vlaamse gewest op de aangekochte eigen woningen. Voor de belastingvermindering op de aankoop van een niet-eigen woning blijft de federale overheid immers bevoegd. Op federaal vlak is de woonbonus daarenboven (nog) niet afgeschaft en bijgevolg kan u er ook nog beroep op doen voor de aankoop van een woning na 1 januari 2020 die niet uw eigen woning is (bijvoorbeeld de aankoop van een tweede verblijf). Aangezien echter ook de afschaffing van de federale woonbonus niet onbesproken is, blijft de vraag hoe lang men nog van deze maatregel zal kunnen genieten. Woonbonus Wat betreft de eigen woning in Vlaanderen kende de belastingbetaler door de jaren heen verschillende systemen van belastingverminderingen. In wat volgt bezorgen wij u een overzicht van de tot op heden actieve maatregelen (dus ook na 1 januari 2020) voor woningen die als eigen woning beschouwd kunnen worden, waarvan de toepassing wordt bepaald op het moment van aankoop van de woning. Aankoop van de woning voor 2005 Voor woningen aangekocht voor 2005 kan een belastingvermindering genoten worden voor zowel interest als kapitaal aflossingen indien de lening werd aangegaan om een onroerend goed gelegen in de Europees Economische Ruimte (EER) te verwerven of te behouden. Voor de betaalde interesten kan men zich beroepen op de gewone interestvermindering, die ofwel verrekend wordt tegen een marginaal tarief (50%) ofwel een vast tarief van 12,5%. Dit onderscheid is afhankelijk van de hoogte van het kadastraal inkomen (de waardering van een onroerend goed in Belgi&euml; voor belastingdoeleinden). Wat betreft de kapitaal aflossingen kan de eigenaar van een woning aangekocht voor 2005 eventueel genieten van de belastingvermindering voor lange termijn sparen ofwel de belastingvermindering voor het bouwsparen. Om recht te hebben op dit belastingvoordeel dient de lening, naast aangegaan te zijn om een onroerend goed te verwerven of te behouden, ook te voldoen aan volgende voorwaarden: Een minimum looptijd hebben van 10 jaar; Een hypothecaire lening zijn; Afgesloten zijn bij een in de Europees Economische Ruimte (EER) gevestigde instelling. Daar waar de belastingvermindering voor het bouwsparen enkel van toepassing is indien de woning de enige en eigen woning is, geldt de voorwaarde met betrekking tot de enige woning niet om recht te hebben op de belastingvermindering voor het lange termijn sparen. De belastingvermindering voor het bouwsparen gebeurt tegen marginaal tarief (met een minimum van 30%) en die voor het lange termijn sparen wordt begrensd op een maximum van 30%. Bijgevolg is het bouwsparen in deze voordeliger. De in aanmerking komende kapitaalaflossingen dienen daarenboven door de belastingplichtige zelf verminderd te worden (alvorens de bedragen in te vullen op de aangifte) naar gelang het aantal kinderen ten laste alsook het hypothecair gewaarborgde totaalbedrag van de lening. Aankoop van de woning tussen 2005 en 2014 Voor woningen aangekocht tussen 2005 en 2014 werd de Vlaamse woonbonus in het leven geroepen. Deze belastingvermindering bevat zowel de betalingen voor interesten, kapitaalaflossingen als de aanvullende verzekering tegen ouderdom en vroegtijdig overlijden (de zogenaamde schuld-saldo verzekering). Deze afbetalingen komen hiervoor in aanmerking indien het een hypothecaire lening betreft die werd afgesloten met het oog op het behouden of verwerven van een enige en eigen woning gelegen in de EER. Het criteria van enige eigen woning wordt beoordeeld op 31 december van het jaar waarin de lening afgesloten werd. Het maximum bedrag voor deze belastingvermindering verschilt per aanslagjaar alsook per gewest. Voor aanslagjaar 2019 (indien lening afgesloten tussen 2005 en 2014) bedroeg deze bijvoorbeeld maximum &euro; 3.040 (incl. verhoging voor de eerste 10 jaar looptijd van de lening voor &euro; 760) in Vlaanderen, &euro; 3.050 in Walloni&euml; (incl. verhoging voor de eerste 10 jaar looptijd lening voor &euro; 760) en &euro; 3.200 (incl. verhoging voor de eerste 10 jaar looptijd lening voor &euro; 800) in het Brusselse gewest. Deze belastingvermindering gebeurt tegen marginaal tarief met een minimum van 30% en een maximum van 50%. Daarnaast geldt deze belastingvermindering in geval van gehuwden ook per persoon. Indien op 31 december van het inkomstenjaar blijkt dat niet meer voldaan is aan de voorwaarde in verband met de enige woning, vervalt de verhoging van &euro; 760 of &euro; 800 onmiddellijk. Aankoop van de woning in 2015 De voorwaarden voor de woonbonus met betrekking tot de aankoop van een woning in 2015 blijven gelijk aan de situatie voor de aankoop van een woning tussen 2005 en 2014. Toch ontstaat er vanaf 2015 (en voornamelijk 2016) een groot verschil tussen de Belgische gewesten (Vlaamse, Waalse en het Brusselse gewest), aangezien zij vanaf aanslagjaar 2015 exclusief bevoegd zijn aangaande deze materie. In het Vlaamse gewest werd de belastingvermindering voor de woonbonus zoals aangehaald in punt 1.2 begrensd tot &euro; 1.520 (in plaats van &euro; 2.280), nog steeds te verhogen met &euro; 760 in de eerste 10 jaar van de looptijd van de lening. Het Brusselse en het Waalse gewest daarentegen paste de belastingvermindering niet aan ten opzichte van de toepasselijke vermindering voor een aankoop van een woning tussen 2005 en 2014. Deze belastingvermindering gebeurt daarenboven niet langer tegen marginaal tarief, wel tegen een vast tarief van 40% voor Vlaanderen en Walloni&euml; en aan 45% voor Brussel. Daarnaast geldt deze belastingvermindering in alle gewesten in geval van gehuwden ook per persoon. Belgen met een gedeeltelijke vrijstelling van belasting omwille van buitenlandse werkdagen deden met deze omzetting naar een vast tarief een voordeel. De vermindering gebeurde immers niet langer voor geproratiseerde berekening van de belastingvrijstelling maar als een vast percentage nadien en men genoot dus de volledige vermindering. Aankoop van de woning tussen 2016 en 2019 In het Vlaamse gewest spreekt men vanaf 2016 niet langer van de woonbonus maar van de ge&iuml;ntegreerde woonbonus. Voor de aankoop van een woning vanaf 2016 geldt voor deze belastingvermindering ook dat de aangekochte woning de eigen woning moet zijn op het moment van de betaling van de interest, kapitaalaflossing of schuld-saldo verzekering en in tegenstelling tot hierboven niet langer op 31 december van het jaar afsluiten van de lening. Daarenboven vervalt de verplichting tot enige woning om van deze belastingvermindering te kunnen genieten. De andere voorwaarden (looptijd > 10 jaar, hypothecaire lening, afgesloten binnen de EER) blijven ongewijzigd. In het Vlaamse gewest bedraagt de ge&iuml;ntegreerde woonbonus &euro; 1.520 verhoogd met &euro; 760 indien de woning eveneens de enige woning is. Het vaste tarief voor deze belastingvermindering blijft 40%. Voor het Brusselse gewest blijft de belastingvermindering zoals beschreven bij de aankoop in 2015 van toepassing voor een aankoop in 2016. Voor de aankoop van een woning vanaf 2017 werd de woonbonus in Brussel afgeschaft in ruil voor een vrijstelling van registratierechten op een eerste schijf van &euro; 175.000. In het Waalse gewest daarentegen ontstaat de &lsquo;cheque Habitat&rsquo;. De toepassing van deze belastingvermindering wordt hier niet verder behandeld. Aankoop van de woning vanaf 1 januari 2020 Betalingen voor interesten, kapitaalaflossingen en een schuld-saldo verzekering voor een lening met betrekking tot een eigen woning aangekocht vanaf 1 januari 2020 komen in Vlaanderen niet langer in aanmerking voor de (ge&iuml;ntegreerde) woonbonus, aangezien deze belastingvermindering afgeschaft werd. De hierboven vermeldde belastingverminderingen voor woningen aangekocht op ten laatste 31 december 2019 blijven echter wel geldig. Deze gunstmaatregel zal bijgevolg slechts stelselmatig uitdoven en niet meteen ophouden te bestaan. De datum van de aankoop van de woning is in deze de datum van de ondertekening van de notari&euml;le akte. Daartegenover staat dat de registratierechten op de aankoop van deze woning verlaagd worden per 1 januari 2020 van 7% naar 6% indien de koper-eigenaar aan onderstaande voorwaarden voldoet: Aankoop door een natuurlijke persoon; Aankoop van de enige gezinswoning; Aankoop in volle eigendom; Binnen de 2 jaar na aankoop van de woning dient de koper zich op dit adres in te schrijven in het bevolkingsregister. De aankoop van een woning die niet voldoet aan bovenstaande voorwaarden (bijvoorbeeld een tweede verblijf) is nog steeds onderworpen aan de gewone regels inzake registratierechten, i.e. een vast tarief van 10% in Vlaanderen. Overzicht ter samenvatting voor het Vlaamse gewest Jaartal Belastingvermindering Tarief 2005 Bouwsparen Min. 30% Lange termijn sparen Max. 30% 2005 &ndash; 2014 Woonbonus: &euro; 2.280 + &euro; 760 (1e 10 jaar) Min. 30%, Max 50% 2015 Woonbonus: &euro; 1.520 + &euro; 760 (1e 10 jaar) 40% 2016 &ndash; 2019 Ge&iuml;ntegreerde woonbonus: &euro; 1.520 (eigen) + &euro; 760 (als ook enige gedurende 1e 10 jaar ) 40% Vanaf 2020 Afgeschaft Afgeschaft Specifieke impact voor grensarbeiders Gezien de toenemende internationalisering en de aard van dit tijdschrift, geven wij in dit artikel ook graag de impact van deze regelgeving weer voor grensarbeiders (i.e. personen die in Nederland werken maar wonen in Belgi&euml; of omgekeerd) aangezien hun situatie niet helemaal dezelfde is als die van een persoon die 100% in Belgi&euml; woont en er ook werkt. Belgisch rijksinwoner Een inwoner van Belgi&euml; die (al dan niet volledig) in Nederland werkt, is verplicht zijn wereldwijde inkomsten aan te geven in zijn Belgische aangifte als rijksinwoner. Wellicht worden in die Belgische aangifte ook (een deel van de) inkomsten vrijgesteld die gerelateerd zijn aan Nederlandse werkdagen en die in Nederland onderworpen zijn aan belastingen op basis van het dubbelbelastingverdrag. Indien een woning aangekocht werd voor 1 januari 2020 kan, zoals hierboven uiteengezet, nog steeds de woonbonus/ge&iuml;ntegreerde woonbonus toegepast worden. Indien echter 100% van de in Nederland betaalde inkomsten vrijgesteld zijn in de Belgische aangifte, dan gaat eigenlijk het effectieve voordeel van deze belastingvermindering verloren aangezien de in Belgi&euml; belastbare basis in de praktijk nul bedraagt. Bijgevolg ontstaat een voordeel indien een woning die voldoet aan bovenstaande voorwaarden slechts gekocht wordt na 1 januari 2020 aangezien op dat moment wel zal kunnen genoten worden van de verlaagde registratierechten. Nederlands rijksinwoner Voor een inwoner van Nederland die in Belgi&euml; werkt, hangt het genot van de woonbonus af van de pro-rata van de in Belgi&euml; genoten inkomsten ten opzichte van de totale inkomsten. Indien deze breuk meer dan 75% bedroeg, kon de voorbije jaren (op de aankoop van een woning voor 1 januari 2020) eveneens genoten worden van de woonbonus/ge&iuml;ntegreerde woonbonus, ook al betrof dit een Nederlands onroerend goed. Indien dit minder bedroeg dan 75% werd deze belastingvermindering afgevlakt naar gelang de ratio van de inkomsten in Belgi&euml; ten opzichte van de totale inkomsten. Bij de aankoop van een (Vlaamse) woning die aan de voorwaarden voldoet vanaf 1 januari 2020 zal u echter ook kunnen genieten van de belastingvermindering op het vlak van registratierechten naar 6%, maar dit enkel en alleen indien u de verbintenis maakt zich binnen de 2 jaar na aankoop van de woning in Belgi&euml; als inwoner in die woning te vestigen. Vindt u dit een brug te ver, dan heeft u helaas geen recht meer op de hierboven vermeldde voordelen wat betreft de aankoop van een woning vanaf 1 januari 2020. Conclusie De ge&iuml;ntegreerde woonbonus voor aankopen van een eigen woning in het Vlaamse gewest vanaf 1 januari 2020 is niet langer van toepassing. Voor eigenaars van woningen aangekocht voor die datum verandert er niets, zij genieten nog steeds van dezelfde woonbonus als voorheen. Tegenover deze afschaffing van de woonbonus staat een belastingvermindering van de registratierechten voor de aankoop van een eigen woning in Vlaanderen van 7% naar 6%. De impact van deze maatregel is het grootst voor de Belgische inwoner die in het buitenland werkt en niet werkelijk genoot van de woonbonus aangezien zijn inkomsten vrijgesteld waren van Belgische belasting. Hij kan immers wel ten volle profiteren van de belastingvermindering van registratierechten voor de aankoop van een woning vanaf 1 januari 2020.