Belgische wet- en regelgeving voor grensoverschrijdende werknemers en zelfstandigen: nieuwigheden voor 2023

Auteur: Sofie Matthys, Director Tax & Legal bij Deloitte Private, Accountancy and Advisory Belgi&euml; (smatthys@deloitte.com) 2023 heeft opnieuw talloze wijzigingen voor werknemers, werkgevers en zelfstandigen in petto. In dit artikel vindt u een overzicht van de belangrijkste sociale en fiscale veranderingen in Belgi&euml;, die mogelijk een impact hebben op de tewerkstelling van enerzijds mobiele werknemers en hun werkgever en anderzijds mobiele zelfstandigen. Belgische sociale bijdragen (werkgevers) - verlaging en uitstel De regering heeft beslist om in het eerste en tweede kwartaal van 2023 een korting op de patronale bijdragen (werkgeversbijdragen) te geven,(1) om op deze manier de druk van de automatische loonindexeringen te verzachten. Die korting komt overeen met 7,07 procent van de netto patronale basisbijdragen. Voor de patronale bijdragen van het derde en het vierde kwartaal van 2023 kan een betalingsuitstel worden verkregen tot 2025. Om van dit uitstel gebruik te kunnen maken, dienen de werkgevers een verzoek in te dienen bij de RSZ. Bij inwilliging van het verzoek zullen de bijdragen ge&iuml;nd worden door de RSZ in de loop van het jaar 2025 en dit in vier gelijke schijven, gespreid over de vier kwartalen van het jaar 2025. De verjaringstermijn van de RSZ wordt verlengd In geval van sociale fraude, frauduleuze handelingen of opzettelijk onvolledige aangiften zal de verjaringstermijn voor RSZ-vorderingen verlengd worden van 7 jaar tot 10 jaar vanaf 1 januari 2023. Deze verlenging heeft enkel betrekking op de periodes die onder de huidige regeling op 1 januari 2023 nog niet verjaard zijn, met andere woorden de periodes vanaf het vierde kwartaal van 2015. Jobbonus In de loop van 2022 heeft de Vlaamse regering de &ldquo;Vlaamse jobbonus&rdquo; ingevoerd. De jobbonus zorgt ervoor dat voltijdse werknemers, die gemiddeld minder dan &euro; 2.500 bruto per maand verdienen, eenmalig per jaar een bedrag ontvangen dat maximaal &euro; 600 bedraagt. Het maximale bedrag van &euro; 600 wordt toegekend aan iedereen waarvan het voltijds bruto maandloon minder dan &euro; 1.800 bedraagt. Voor werknemers die een voltijds bruto maandloon hebben tussen de &euro; 1.800 en &euro; 2.500, zal de bonus degressief worden toegepast (vari&euml;rend tussen de &euro; 600 en &euro; 0,01). Hoe dichter het voltijds loon aanleunt bij de grens van &euro; 2.500, hoe lager het premiebedrag zal zijn. Indien de persoon gemiddeld meer dan &euro; 2.500 bruto per maand verdient, heeft de werknemer geen recht op de jobbonus. In 2023 wordt de doelgroep uitgebreid. Allereerst wordt de maximale loongrens in het eerste kwartaal van 2023 opgetrokken naar &euro; 2.700 en vanaf het derde kwartaal naar &euro; 2.900. Ten tweede wordt de doelgroep, die recht heeft op de maximale bonus, uitgebreid. Vanaf 2023 zullen ook de werknemers met een bruto maandloon van &euro; 1.950 recht hebben op de maximale bonus. Deze bonus staat ook open voor grensarbeiders. Voor hen gelden de volgende bijkomende voorwaarden: wonen in Vlaanderen; minstens &eacute;&eacute;n keer per week terugkeren naar de hoofdverblijfplaats (Vlaanderen); de grensarbeider dient zelf een aanvraag te doen via het WSE-loket(2). Voor zelfstandigen bestaat de &ldquo;jobbonus-plus&rdquo; om de overstap naar het statuut van zelfstandige in hoofdberoep te stimuleren. De voorwaarden zijn de volgende: De stap wordt gezet om te starten als zelfstandige in hoofdberoep; De zelfstandige was het jaar voorafgaand aan deze beslissing minstens &eacute;&eacute;n dag aan de slag als werknemer; De zelfstandige verdiende als werknemer gemiddeld minder dan &euro; 2.500 bruto per maand. De jobbonus-plus bedraagt maximaal &euro; 600 en kan tweemaal ontvangen worden. Een eerste keer wanneer de zelfstandige start in hoofdberoep en een tweede keer als de zelfstandige een jaar na aanvang nog steeds actief is als zelfstandige in hoofdberoep. De jobbonus-plus is in tegenstelling tot de jobbonus voor werknemers niet vrijgesteld van belastingen en wordt aangemerkt als beroepsinkomen. Arbeidsdeal - Recht op deconnectie Eind 2022 zijn de Belgische sociale partners tot een arbeidsdeal gekomen. Het doel is om meer mensen aan het werk te krijgen. Kort samengevat houdt de arbeidsdeal het volgende in: De minimale bekendmakingstermijn van de uurroosters voor deeltijds variabele werknemers wordt opgetrokken van 5 naar 7 werkdagen voor aanvang van de werktijd. Een afwijking van 3 werkdagen is nog steeds mogelijk via een sectorale CAO. Werknemers kunnen vragen om hun voltijdse arbeidstijd aan te passen naar een 4-dagen week of een wisselend weekregime. Betere sociale bescherming van werknemers voorzien binnen de platformeconomie. Transitietrajecten aanbieden aan werknemers die in opzeg zitten en specifieke inzetbaarheidsinitiatieven voor medewerkers met een opzegtermijn of -vergoeding van minstens 30 weken. Versoepeling van de nachtarbeid in de e-commerce. Vanaf 10 werknemers moet de werkgever een individueel opleidingsrecht voorzien en vanaf 20 werknemers moet een formeel opleidingsplan worden opgemaakt. Recht geven op deconnectie. Het recht op deconnectie moet worden opgenomen in een ondernemings-CAO voor werkgevers met minstens 20 werknemers in dienst vanaf 1 april 2023. Als dit niet mogelijk is, moet het arbeidsreglement worden aangepast. De sector of de interprofessionele sociale partner van NAR kan echter beslissen om een cao uit te werken. Het is van belang dat afspraken worden gemaakt over het recht om onbereikbaar/offline te zijn buiten de arbeidstijden. Concreet moeten de volgende elementen worden vastgelegd: praktische modaliteiten; richtlijnen voor het gebruik van digitale hulpmiddelen tijdens rusttijden en verlof; vorming- en sensibiliseringsacties voor werknemers en leidinggevenden. Zoals hiervoor vermeld, geldt voor ondernemingen vanaf 20 werknemers de verplichting om jaarlijks, telkens v&oacute;&oacute;r 31 maart, een formeel opleidingsplan op te stellen. Het plan bevat minstens: de aangeboden opleidingen, de doelgroep waarvoor ze bestemd zijn en hoe het plan bijdraagt aan de verplichte investering in opleiding. Daarnaast hebben ondernemingen met minstens 20 werknemers de verplichting om een individueel opleidingsrecht te verlenen van 4 opleidingsdagen per jaar vanaf 2023 voor elke voltijdse werknemer. Vanaf 2024 wordt dit recht opgetrokken tot 5 dagen. Het individuele opleidingsrecht wordt in principe uitgewerkt via een sectorale CAO. Bij gebrek hieraan moet een individuele opleidingsrekening(3) per werknemer worden bijgehouden. Wanneer een onderneming tussen de 10 en 20 werknemers in dienst heeft, volstaat 1 opleidingsdag per jaar en moet geen individuele opleidingsrekening worden bijgehouden. Auteursrechten in een nieuw jasje Het Belgisch fiscale gunstregime voor auteursrechten groeide de laatste jaren uit tot een volwaardige bezoldigingswijze in tal van sectoren. De regering stuurde midden 2022 aan op een hervorming met de bedoeling het regime opnieuw te laten aansluiten bij de doelstellingen die de wetgever in 2008 voor ogen had. Dit betreft de toepassing van een passend fiscaal regime op inkomsten die op onregelmatige en wisselvallige wijze worden verkregen in het kader van artistieke activiteiten. De nieuwe regeling werd opgenomen in de programmawet die eind vorig jaar gepubliceerd werd en op 1 januari 2023 in werking trad. Ook in 2023 blijven inkomsten uit auteursrechten tot het ge&iuml;ndexeerde maximumbedrag van &euro; 70.220 maximaal belastbaar als auteursrechten. Ze worden onderworpen aan een roerende voorheffing van 15%. In vergelijking met de geldende progressieve schijven blijft dit nog steeds uiterst voordelig. Daarnaast geldt nog steeds een voordelig kostenforfait. De krachtlijnen van de hervorming kunnen samengevat worden als volgt: Introductie van 2 nieuwe drempelbeperkingen Met de hervorming werden, bovenop het voornoemde maximumbedrag van &euro; 70.220, twee nieuwe drempelbeperkingen ingevoerd, zijnde: De &lsquo;regel van 4&rsquo;: het gemiddelde inkomen uit auteursrechten in de vier voorgaande belastbare tijdperken mag het absolute maximumplafond van &euro; 70.220 niet overschrijden. Indien dit wel het geval is, vervalt de volledige mogelijkheid om in dat inkomstenjaar toepassing te maken van het fiscale gunstregime&rsquo;. De regel van 4 betreft dus een alles-of-niets bepaling. De relatieve grens of &lsquo;30/70 regeling&rsquo;: de verhouding tussen de vergoeding voor auteursrechten en de totale vergoeding die de belastingplichtige ontvangt en waar dus ook de vergoedingen voor de geleverde prestaties zijn inbegrepen, mag niet meer dan 30% bedragen. De programmawet voorziet evenwel in een regeling van geleidelijke inwerkingtreding. Voor 2023 geldt een grens van 50% en voor 2024 een grens van 40%. De grens van 30% is dus pas daadwerkelijk van toepassing vanaf 2025. Inperking van het nieuwe toepassingsgebied Het nieuwe fiscaal gunstregime voor auteursrechten bestaat enkel nog voor &lsquo;werken van letterkunde of kunst&rsquo; en &lsquo;openbare uitvoeringen en opvoeringen van uitvoerende kunstenaars&rsquo;. Bovendien moeten belastingplichtigen, die niet over een kunstwerkattest beschikken, kunnen aantonen dat ze de werken cre&euml;ren met de intentie om die mee te delen aan een publiek. Vooral de IT-sector werd tijdens de parlementaire voorbereiding geviseerd, al moet nog blijken in welke mate de sector ook effectief uitgesloten zal zijn. Momenteel laat de wet nog verschillende interpretaties toe op dit vlak. Op dit moment is ook nog geen circulaire voorhanden die hierover meer duidelijkheid schept. Overgangsregime De gewijzigde regeling voorziet in een overgangsregeling van &eacute;&eacute;n jaar voor belastingplichtigen die vergoedingen ontvingen in 2022, maar die onder de nieuwe regeling uit de boot dreigen te vallen. Als gevolg van dit overgangsregime worden zowel het maximumbedrag als de kostenforfaits gehalveerd. Einde in zicht van het fiscaal gunstregime van bedrijfswagens Bepaalde maatregelen werden genomen, met het oog op de vergroening van het bedrijfswagenpark, die geleidelijk aan een einde moeten maken aan het fiscaal gunstregime van de bedrijfswagen. De voornaamste veranderingen zijn: Vanaf 1 januari 2023: zijn de brandstofkosten van nieuw aangekochte plug-in hybriden nog voor maximaal 50% fiscaal aftrekbaar. Vanaf 1 juli 2023: dooft de fiscale aftrekbaarheid van de wagens met een benzine- of dieselmotor, aangeschaft tussen 1 juli 2023 en 31 december 2025, stapsgewijs uit. Tegen 2028 zal de aftrekbaarheid 0% bedragen. Deze wagens zijn dus niet meer aftrekbaar, indien ze aangeschaft worden na 2025. Vanaf 1 juli 2023: stijgt de CO&sup2;-solidariteitsbijdrage, voor nieuw aangeschafte wagens, in functie van het brandstoftype en de CO&sup2;-uitstoot van de wagen. Telewerk in andere EU-lidstaat Als gevolg van de COVID-19-pandemie werd door de Europese lidstaten beslist om voor de bepaling van het toepasselijk sociaal zekerheidsregime, niet langer rekening te houden met de thuiswerkdagen in het woonland. Deze maatregel werd verlengd en geldt voorlopig nog tot 30 juni 2023. Tenzij deze maatregel nogmaals verlengd zou worden zal de Belgische RSZ vanaf juli 2023 opnieuw de regels gaan hanteren die golden v&oacute;&oacute;r de pandemie. Hierdoor zal mogelijks een ander stelsel van sociale zekerheid van toepassing zijn op de werknemers die regelmatig thuiswerken. DBV BE-FR Op 9 november 2021 ondertekenden Belgi&euml; en Frankrijk een nieuw dubbelbelastingverdrag. Dit verdrag vervangt het oude verdrag dat in 1964 in werking trad. Het nieuwe verdrag zal uiterlijk 1 januari 2024 in werking treden en zorgt voor een aantal grote wijzigingen. Hieronder worden kort de voornaamste veranderingen in het kader van tewerkstelling aangehaald. 183-dagen regel In principe geldt het werkstaat-principe. Dit houdt in dat een werknemer belast wordt op zijn beroepsinkomsten in het land waar hij woont, tenzij hij in een ander land werkt. In dat geval is het land waar hij werkt bevoegd om de beroepsinkomsten te belasten. Op deze regel bestaat een belangrijke uitzondering, namelijk de 183-dagen regel. De regel betekent dat men toch in het woonland wordt belast als men minder dan 183 dagen verblijft in de werkstaat. De concrete inhoud van deze regel wordt grondig gewijzigd door het nieuwe verdrag. Door de nieuwe regel blijft de werknemer belastbaar in zijn woonstaat indien onderstaande voorwaarden cumulatief voldaan zijn: De werknemer verblijft minder dan 183 dagen in de werkstaat in een tijdperk van 12 maanden, dat aanvangt of eindigt tijdens het betrokken belastbaar tijdperk (voorheen: kalenderjaar); en de beloningen worden betaald door of namens een werkgever die geen inwoner is van de werkstaat(voorheen: werkgever in de woonstaat); en de beloningen komen niet ten laste van een vaste inrichting die de werkgever in de werkstaat heeft. Transportsector Het huidig dubbelbelastingverdrag bevat een specifieke regeling voor internationale vrachtwagenchauffeurs die transport doen in Belgi&euml; en in Frankrijk &eacute;n die tewerkgesteld worden door een werkgever die gevestigd is in &eacute;&eacute;n van beide landen. Volgens deze specifieke regeling is de heffingsbevoegdheid voor de lonen van deze chauffeurs toegewezen aan het land waar de maatschappelijke zetel van de werkgever gelegen is (tenzij er een vaste inrichting zou zijn in het andere land). Dit principe geldt ongeacht de omvang van de fysieke aanwezigheid in Belgi&euml; en in Frankrijk. In het nieuwe verdrag valt voormelde specifieke regeling voor internationale vrachtwagenchauffeurs weg, wat betekent dat zij onder de algemene regels vallen, hetgeen een verdeling van de heffingsbevoegdheid betekent tussen de beide landen volgens het criterium van de fysieke aanwezigheid. Het terugvallen op de algemene regels heeft als nadeel dat dit een bijkomende administratieve last met zich zal meebrengen (i.e. het bijhouden van de fysieke aanwezigheid in de landen waar de chauffeur zal rijden). Daartegenover staat dat, in het bijzonder voor Franse chauffeurs werkzaam voor Belgische werkgevers, de wijziging een belangrijke positieve impact kan hebben op de globale belastingdruk en het nettoloon, gezien de belastingdruk in Frankrijk aanzienlijk lager is dan deze in Belgi&euml;. Deze impact zal groter zijn naarmate de chauffeur meer in Frankrijk aanwezig is. Klokkenluidersrichtlijn Na lang wachten heeft Belgi&euml; eindelijk de Europese klokkenluidersrichtlijn omgezet in Belgische wetgeving. Binnenkort zullen de ondernemingen met meer dan 50 werknemers de verplichting hebben om een intern klokkenluiderskanaal te installeren. Dit moet de mogelijkheid geven aan werknemers, zelfstandigen, aandeelhouders, personen die behoren tot het bestuurlijk, leidinggevend of toezichthoudend orgaan, vrijwilligers, stagiairs, personeel van (onder)aannemers en leveranciers om werk gerelateerd wangedrag(4) te melden. De verplichtingen zijn anders afhankelijk van de grootte van de onderneming en de sector waarin de onderneming werkzaam is: Ondernemingen in de financi&euml;le sector moeten ongeacht het aantal werknemers een intern meldingskanaal opzetten. Ondernemingen met 50 tot 249 werknemers moeten een intern meldingskanaal opzetten. Deadline:17 december 2023 Ondernemingen met meer dan 250 werknemers moeten intern meldingskanaal opzetten die ook anonieme meldingen toelaat. Deadline: 15 februari 2023 Concreet moeten kanalen en procedures worden opgezet voor interne meldingen en de opvolging ervan. De nodige informatie over het bestaan en het gebruik ervan moet worden verstrekt. Wijziging berekening bedrijfsvoorheffing Er zijn nieuwe barema&rsquo;s en berekeningsregels van toepassing voor de bedrijfsvoorheffing op bezoldigingen die betaald of toegekend zijn sinds 1 januari 2023. De belangrijkste wijziging betreft de afschaffing van de schalen die tot en met 2022 gebruikt werden om de bedrijfsvoorheffing te bepalen. Ze worden vervangen door de zgn. sleutelformule. Voortaan gaat gebruik gemaakt worden van de zgn. glijdende schalen. Het belastbaar bedrag van de bezoldiging zal niet langer afgerond worden op het lagere veelvoud van 15 om de bedrijfsvoorheffing te bepalen. De reden van de wijziging is dat in sommige situaties werd vastgesteld dat een loonsverhoging uiteindelijk een lager nettoloon tot gevolg had. Verder is geen bedrijfsvoorheffing meer verschuldigd op de eerste 600 uren studentenarbeid die worden aangegeven per kalenderjaar. Voorheen was dit 475 uur. Fiscale grensbedragen voor 2023 De wettelijke vastgelegde grensbedragen voor verschillende inkomsten- en uitgavencategorie&euml;n zijn onderworpen aan een jaarlijkse indexering. Voor inkomstenjaar 2023 stijgen de grensbedragen gemiddeld met 9,6 procent. Opvallend hierbij is dat voornamelijk de belastingschijven grote verschillen vertonen t.o.v. inkomstenjaar 2022. Belastingtarieven De inkomsten boven de belastingvrije som worden progressief belast. Het tarief varieert tussen 25 en 50 procent, volgens welbepaalde inkomstenschijven. Ook de schijven worden ge&iuml;ndexeerd. Inkomstenjaar 2022 Inkomstenjaar 2023 25% tot &euro; 13.870 &euro; 15.200 40% tot &euro; 24.480 &euro; 26.830 45% tot &euro; 42.370 &euro; 46.440 50% vanaf &euro; 42.370,01 &euro; 46.440,01 Opvangkosten De ouders die opvangkosten betalen, voor de cr&egrave;che of buitenschoolse opvang, krijgen hiervoor een belastingvermindering. De grens per opvangdag is &euro; 15,70 (per kind jonger dan 14 jaar of jonger dan 21 jaar bij een zware handicap). De belastingvermindering bedraagt 45 procent van de uitgaven. Nieuwe onderzoeks-, aanslag en bezwaartermijnen Onderzoeks- en aanslagtermijnen De onderzoeks- en aanslagtermijn bij niet- of laattijdige aangifte in de personenbelasting wordt verlengd van drie tot vier jaar. De huidige onderzoeks- en aanslagtermijn bij een foutieve aangifte van drie jaar blijft behouden. De zevenjarige aanslagtermijn voor fraude wordt verlengd naar tien jaar. Er werd een nieuwe onderzoeks- en aanslagtermijn van zes jaar ingevoerd voor belastingaangiften met internationale aspecten. Ook werd het begrip &ldquo;complexe aangifte&rdquo; ge&iuml;ntroduceerd waarop een onderzoeks- en aanslagtermijn van tien jaar van toepassing is. De aangifte wordt geacht complex te zijn bij: hybride mismatch; CFC-regels van toepassing; aanwezigheid van een juridische constructie. Aanslagtermijnen De termijn voor de belastingplichtige om bezwaar in te dienen tegen de aanslag in de personenbelasting (inwoners & niet-inwoners) wordt verlengd van zes maanden naar &eacute;&eacute;n jaar. Noten 1 Werkgevers die banden hebben met belastingparadijzen zijn uitgesloten. 2 https://www.vlaanderen.be/departement-werk-sociale-economie/informatie-en-dienstverlening/aanmelden-in-het-wse-loket 3 Dat is een papieren of elektronisch document waarvoor per werknemer de volgende elementen worden bijgehouden: Aantal opleidingsdagen, het aantal gevolgde opleidingsdagen en het resterend aantal dagen. Werknemers worden minstens 1 maal per jaar op de hoogte gebracht van het resterende saldo. 4 Het gaat om inbreuken in verband met (1) overheidsopdrachten, (2) financi&euml;le diensten, producten en markten, voorkomen van witwassen van geld en terrorismefinanciering, (3) productveiligheid en -conformiteit, (4) veiligheid van het vervoer, (5) milieubescherming, (6) stralingsbescherming en nucleaire veiligheid, (7) veiligheid van levensmiddelen en diervoeders, -gezondheid en -welzijn, (8) volksgezondheid, (9) consumentenbescherming, (10) bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens en beveiliging van netwerk- en informatiesystemen, (11) bestrijding van belastingfraude, (12) sociale fraudebestrijding, en (13) de regels over de werking van de Europese interne markt (mededinging en Staatssteun).